Lokale overheid | Onderzoek verantwoording gemeenten 2020
Het ministerie van BZK heeft een onderzoek uitgevoerd over de jaarstukken over 2020 van gemeenten. De brief met de onderzoeksresultaten is op 23 november 2021 naar de Tweede Kamer gezonden. Het onderzoek “verantwoording gemeenten 2020” behandelt de verantwoording van gemeenten over het verslagjaar 2020 en kijkt naar het oordeel van de accountant op de aspecten getrouwheid en rechtmatigheid.
Van 354 gemeenten zijn de controleverklaringen en accountantsverslagen onderzocht. Verder is er gekeken naar trends in het aandeel van goedkeurende verklaringen bij gemeenten tussen regio’s, grootteklassen en accountantskantoren.
Een iets groter aandeel van de gemeenten had in verslagjaar 2020 ten opzichte van het voorgaande jaar een goedkeurend oordeel op getrouwheid (98,9% tegenover 98%). Het aandeel met een goedkeurend oordeel op de rechtmatigheid steeg met bijna 5 procentpunten, van 85,4% naar 90,1%. Dit is het hoogste percentage sinds de decentralisatie van het sociaal domein. Net als in 2018 en 2019 was het niet volgen van de Europese aanbestedingsrichtlijn de meest voorkomende reden dat de accountant geen goedkeurende verklaring gaf. En net als vorig jaar vormde het niet naleven van (Europese) aanbestedingsregels de meest voorkomende reden dat gemeenten geen goedkeurende verklaring op getrouwheid kregen. Het aandeel van gemeenten waar het niet naleven van de aanbestedingsregels de belangrijkste reden was voor een niet-goedkeurende verklaring is in 2020 gedaald van 11 procentpunten naar 8,8%.
Bij geen enkele gemeente droegen fouten en onzekerheden rondom de verantwoording van coronamaatregelen bij aan een niet-goedkeurende verklaring van de accountant op getrouwheid of rechtmatigheid. Wel hadden negen gemeenten rechtmatigheidsfouten vanwege het overschrijden van investeringskredieten of de begroting, zonder dat de raad hier toestemming voor had gegeven. Dit kan mogelijk te maken hebben met de noodzaak van snel handelen tijdens de coronacrisis.
Het sociaal domein is nog steeds een opgave die de nodige inspanningen van gemeenten en hun ketenpartners vergt. Al waren slechts drie gemeenten die fouten en onzekerheden hadden in het sociaal domein die bijdroegen aan een niet-goedkeurende verklaring.
In 2019 verscheen de door het ministerie van BZK mogelijk gemaakte “Vernieuwing in het sociaal domein: Samen aan de slag met verantwoording” een gezamenlijke studie van Rijk, gemeenten en accountants. Op basis daarvan is samen met het ministerie van VWS een onderzoek uitgezet naar hoe verantwoording bij zorgaanbieders beter kan aansluiten bij de verantwoording van gemeenten in het sociaal domein: horizontaal toezicht. Het onderzoek wordt begeleid door de beide ministeries, samen met accountants en gemeenten.
Bron: Rijksoverheid