Publiek advies | Vertrouwen van burgers, hoe win je dat terug?
De Nationale ombudsman rapporteerde in mei dat het vertrouwen van burgers in de overheid gedurende de coronaperiode is afgenomen. Daarnaast was in het rapport Burgerperspectieven van het Sociaal Cultureel Planbureau te lezen dat in het vierde kwartaal van 2021 het vertrouwen van burgers in de overheid extreem laag is. Hoe ga je daar als overheid mee om? En hoe kun je dat vertrouwen terugwinnen?
‘Vertrouwen komt te voet en gaat te paard’, oftewel vertrouwen is makkelijker te verliezen dan te krijgen. Dat verlies is in Nederland duidelijk merkbaar. Diverse crises speelden en spelen tegelijkertijd en voeren continu de boventoon in de media. Steeds meer burgers raken daardoor het vertrouwen in de overheid kwijt. En dat is problematisch, aangezien vertrouwen essentieel is voor de legitimiteit van overheidsbeleid. Zonder vertrouwen is er al snel een tekort aan draagvlak en ontbreekt (gevoeld) het mandaat om namens het volk beslissingen te mogen nemen. Met als resultaat: actieve weerstand, bijvoorbeeld in de vorm van demonstraties.
Dit voerde de druk op
De druk op de legitimiteit van bestuur kan op drie manieren toenemen:
- doordat een overheid breekt met bestaande wet- en regelgeving;
- door verschillen tussen regels, normen en waarden;
- wanneer een mandaat van burgers voor het bestuur ontbreekt.
De oorzaken van het huidige lage vertrouwen in de overheid liggen vooral bij grote dossiers zoals de toeslagenaffaire, de gaswinning in Groningen en het stikstofplan. Stuk voor stuk landelijke thema’s die ook hun doorwerking hebben op het vertrouwen in lokale politiek. Al draagt die lokale politiek soms ook zelf bij aan een vertrouwensbreuk. Denk aan politieke partijen die beloftes niet nakomen, burgers die van het kastje naar de muur worden gestuurd of burgers die te maken krijgen met in hun ogen oneerlijke besluitvorming.
Vertrouwen terugwinnen
Vertrouwen terugwinnen kan, maar kost tijd. De politiek zal hiervoor scherpe keuzes moeten durven maken, keuzes die in de ogen van de burger eerlijk en rechtvaardig zijn. Op lokaal niveau vraagt het van politieke partijen om constructieve samenwerking en het gezamenlijk komen tot nieuwe oplossingen voor lokale problemen.
Tip: Stel raadsprogramma op
Onze tip: Stuur je op constructieve samenwerking, stel dan na verkiezingen een raadsprogramma op in plaats van een coalitieprogramma. Dit doorbreekt vaste ‘coalitie versus oppositie’ patronen en zorgt voor een beter samenspel tussen raad en college. Je bepaalt samen de agenda, bent vrijer bij stemmingen en er blijft gedurende de hele raadsperiode ruimte voor onderhandeling. Allemaal aspecten die de burger meer betrekken bij wat speelt en meer zeggenschap geven. Een goede voedingsbodem voor herstel en behoud van vertrouwen.
Advies nodig? Sparren? Op zoek naar tips? Stolwijk Publiek Advies kan bestuurders helpen om samen met belanghebbenden scherpe keuzes te maken. Bel of mail ons, dan gaan we samen aan de slag.