Waarom een financiële pleister de bestaanszekerheid niet gaat redden
1 miljoen Nederlanders dreigen komend jaar door de financiële bodem te zakken. Bestaanszekerheid is, met de verkiezingen in aantocht, dan ook een populair punt in menig verkiezingsprogramma. Noodmaatregelen worden verlengd en diverse politieke partijen sturen aan op zaken zoals het verhogen van toeslagen zoals Kindgebonden budget, het verhogen van het minimumloon, het invoeren van belastingkortingen en meer. Klinkt goed, maar ik heb er twijfels bij. Ik leg je uit waarom.
Door Jeroen van Alst, Specialist Publiek Advies
Uit recente cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt dat de koopkracht van de Nederlandse bevolking ten opzichte van het voorafgaand jaar met 1,2 procent is gedaald. Dit is de grootste koopkrachtdaling van de afgelopen veertig jaar. De daling wordt onder andere veroorzaakt door sterk gestegen prijzen, duurdere energie en hogere woonlasten. Het gevolg? Komend jaar dreigen maar liefst 1 miljoen Nederlanders door de bodem te zakken.
Noodmaatregelen
Het kabinet hoopt met het verlengen van een aantal noodregelingen voor de laagste- en middeninkomens (hogere zorg- en huurtoeslag, Kindgebonden budget, etc.) gezinnen te kunnen helpen. Politieke partijen willen maatregelen om te voorkomen dat het aantal mensen in armoede afneemt. Met de verkiezingen in aantocht hebben veel politieke partijen ‘bestaanszekerheid’ in hun verkiezingsprogramma’s opgenomen. Enkele partijen sturen op het verhogen van het minimumloon, het invoeren van gerichte belastingkortingen en het verhogen van toeslagen. Het is echter de vraag of deze tijdelijke maatregelen bijdragen aan de bestaanszekerheid van de Nederlandse bevolking.
Bestaanszekerheid gaat over meer dan financiën
Ik heb die sterke twijfel, omdat ik ervan overtuigd ben, dat bestaanszekerheid niet alleen de financiële situatie van mensen omvat, maar ook gaat over kansen op de arbeidsmarkt en gezondheid. In dat licht bezien: Waarom zou het verhogen van toeslagen op zichzelf een significante verandering teweegbrengen? Ik ben ervan overtuigd dat meer structurele maatregelen en langetermijnbeleid nodig zijn, om als overheid blijvend bestaanszekerheid te bieden aan kwetsbare inwoners.
Wordt het bezuinigen, belastingen verhogen of doorschuiven?
Daarnaast rijst de vraag: Wie gaat het extra geld dat voor genoemde maatregelen nodig is eigenlijk betalen? De 17e Studiegroep Begrotingsruimte adviseert een koerswijzing om te voorkomen dat de Rijksfinanciën verslechtert door oplopende begrotingstekorten. Vanaf 2028 becijfert men een structureel tekort van 17 miljard euro. Dit tekort kan worden tegengegaan door bezuinigen, belastingverhogingen of het doorschuiven naar de volgende generaties.
Deze financiële situatie vraagt om scherpe politieke keuzes. Als we de bestaanszekerheid van de Nederlandse bevolking willen verbeteren, dan kan ik niet anders dan zeggen dat we verder moeten kijken dan de 2 miljard euro die de overheid wil inzetten om “alleen” armoede te bestrijden. Kansen op de woningmarkt, de zekerheid van een vaste baan, kansen binnen het onderwijs en goede gezondheidszorg bevorderen immers ook bestaanszekerheid.
Op het bordje van gemeenten
Veel van deze onderwerpen komen uiteindelijk ook op het bord van de gemeenten te liggen, die hun handen al vol hebben aan bijstand, schuldhulpverlening, intergenerationele armoede en veiligheidsvraagstukken. Deze samenloop van maatschappelijke vraagstukken stelt je dus voor forse inhoudelijke en financiële uitdagingen.
Daar komt bij, dat je als gemeente niet verantwoordelijk bent voor inkomensbeleid. Daarvoor staat het Rijk aan de lat. Op korte termijn stelt de Commissie sociaal minimum voor om het minimumloon en de bijstand te verhogen en eventueel de huurtoeslag. Structureel is er echter meer nodig dan het plakken van een pleister om te voorkomen dat er straks een miljoen mensen door de hoeven zakken.
Samen werken aan bestaanszekerheid
Je merkt, bestaanszekerheid gaat me aan het hart. Bovendien is het een fascinerend divers thema waar ik me graag in verdiep. Ook samen met jou en jouw organisatie. Dus wil je inspiratie opdoen? Sparren? Advies inwinnen over hoe je als gemeente kunt omgaan met deze situatie? Als specialisten in de publieke sector kunnen mijn collega’s van Stolwijk Publiek Advies helpen bij het maken van scherpe keuzes. Ook zijn we ervoor beleidsanalyses en -advies, organisatieadvies, project- of programmamanagement en/of het tot stand brengen van succesvolle samenwerkingsverbanden. Want waarom zou je het wiel steeds zelf opnieuw uitvinden?
Bel of mail ons. We helpen je graag.
Jeroen van Alst
Adviseur Publiek Advies
E j.v.alst@stolwijkpubliekadvies.nl
T 06 265 413 04
Marcel Moes
Adviseur/Eigenaar Stolwijk Publiek Advies
E m.moes@stolwijkpubliekadvies.nl
T 06 198 547 58