Belastingdienst pakt schijnzelfstandigheid aan
De Belastingdienst gaat paal en perk stellen aan schijnzelfstandigheid. Zzp’ers in zorg en onderwijs krijgen vanaf dit jaar geen belastingvoordelen meer, omdat ze feitelijk een verkapt dienstverband hebben. Ook de ict, transport en bouw staan strengere controles te wachten.
Het kabinet wil de doorgeschoten flexibilisering van de arbeidsmarkt aanpakken, mede omdat het jaarlijks honderden miljoenen euro’s misloopt aan belasting. Tienduizenden zzp’ers raken hun vergunning kwijt om als zelfstandige te mogen werken.
Daarvoor in de plaats moeten ze een contract zien af te sluiten met hun opdrachtgever, die als werkgever sociale premies en belasting moet afdragen. Vooral in de zorg kan slechts een klein aantal nog als zelfstandige zonder personeel (zzp’er) ondernemer aan de slag blijven. Dit blijkt uit de beantwoording van Kamervragen.
Verkapt dienstverband
Afgesproken is nu dat zzp’ers in de zorg niet meer via bemiddelingsbureaus mogen werken. Veel bureaus fungeren feitelijk als werkgever doordat ze niet alleen vraag en aanbod van zorg bij elkaar brengen, maar zzp’ers inroosteren en de betalingen regelen.
Om dit uit te bannen, is inmiddels 20 procent van de zzp’ers in de zorg een zelfstandigenvergunning geweigerd. Zonder die VAR-verklaring kunnen zzp’ers niet als ondernemer aan de slag. De contracten liggen echter niet voor het oprapen, terwijl veel zelfstandigen het al moeilijk hebben door de crisis, zeggen zzp-organisaties.
De Belastingdienst heeft de controle op zzp’ers opgevoerd sinds minister Lodewijk Asscher (Sociale Zaken) vorig jaar bij het Sociaal Akkoord aankondigde dat hij de doorgeschoten flexibilisering wil aanpakken. Bij zorgorganisatie PartiCura raakten 250 zzp’ers in oktober hun VAR-vergunning kwijt omdat ze via het bemiddelingsbureau een verkapt dienstverband hebben.
Rafelranden
De Belastingdienst trekt ook het ondernemerschap van zzp’ers in het onderwijs in twijfel. Saxion Hogeschool kan om diezelfde reden 120 zzp-ende docenten niet langer inzetten.
Schijnzelfstandigheid is een van de rafelranden van de flexibilisering op de arbeidsmarkt, erkent Jannes van der Velde van werkgeversvereniging AWVN. ‘We weten dat het gebeurt en het hoort niet. Werkgevers moeten ook tijdens de crisis goed werkgeverschap bieden, maar de overheid moet iets doen aan de regeldruk die het ondernemen soms bijna onmogelijk maakt. Het twee jaar doorbetalen bij ziekte is een voorbeeld. Sommige werkgevers zoeken daardoor een niet-koninklijke uitweg.’
Sociaal vangnet
De Belastingdienst heeft al in 2011 berekend dat de schatkist jaarlijks honderden miljoenen misloopt doordat tienduizenden zzp’ers ten onrechte ondernemersaftrek krijgen. De fiscus schrok van de aantallen, zeggen belangenbehartigers van zzp’ers met wie sindsdien naar een oplossing wordt gezocht.
Zzp’ers hielden vorig jaar nog met succes de afschaffing van de belastingvoordelen voor alle kleine zelfstandigen tegen. De Belastingdienst controleert vooral achteraf of de benodigde zelfstandigenverklaring terecht is afgegeven. Er is te weinig menskracht voor controle vooraf, terwijl het aantal zzp’ers deze eeuw bijna is verdubbeld, van 470 duizend in 2000 tot ruim 800 duizend nu.
De Belastingdienst zei tegen de zzp-clubs dat ongeveer 90 duizend zzp’ers in 2010 ten onrechte als zelfstandige hebben gewerkt. Dat zou 800 miljoen euro aan inkomstenbelasting schelen. ‘De schatkist loopt bovendien honderden miljoenen mis doordat deze onterechte zzp’ers geen premies betalen voor Ziektewet en arbeidsongeschiktheid en de werkgevers niet voor de WW’, zegt Jacques Schellingerhout, bij vakbond FNV medeverantwoordelijk voor zzp’ers. ‘Zelfstandigen moeten hun eigen sociale vangnet organiseren. Maar als werknemers zouden ze hebben meebetaald aan de sociale zekerheid terwijl de grote meerderheid er geen beroep op doet. Dat was dus gunstig geweest voor de staatsfinanciën.’