Maak de kosten van CO2-uitstoot een vast onderdeel van het jaarverslag
Deze blog is geschreven door prof. dr. Dick de Waard RA
Het merendeel van de ondernemingen ontwikkelt nauwelijks broeikasgasbeleid en registreert nauwelijks haar uitstoot, blijkt uit recent onderzoek van de Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants en de Rijksuniversiteit Groningen. Dit is opvallend, want om vast te stellen of de internationale klimaatdoelstellingen van Parijs worden gehaald, is het noodzakelijk dat de klimaatprestaties van bedrijven worden gemeten en gepubliceerd.
De zorgen om het klimaat worden steeds breder gedeeld, omdat de consequenties van wereldwijde temperatuurstijging immens kunnen zijn. Een oud principe bij milieuvervuiling is dat de vervuiler betaalt. Maar in het beleid rondom klimaatverandering wordt dat principe te weinig toegepast. Dat kan veranderen door de werkelijke kosten van CO2-uitstoot op te nemen in de prijzen van onze producten en diensten. Alleen op die manier is het mogelijk de vervuiler te laten betalen.
Dit heeft weliswaar vervelende consequenties, want het zal leiden tot substantieel duurdere producten en diensten, of tot dramatisch lagere winsten van ondernemingen. Maar toch is het noodzakelijk, om de rekening van een te hoge CO2-uitstoot niet door te schuiven naar de jongere generaties.
Uitstoot bijhouden
Om de kosten exact te kunnen bepalen is een sluitende boekhouding nodig waarin de broeikasgasemissies van allerlei activiteiten inzichtelijk en transparant worden gemaakt, zowel voor de bedrijven zelf als voor de buitenwereld. Als dit niet vrijwillig gebeurt, is een wettelijk verplichte registratie van CO2-uitstoot de volgende belangrijke stap.
Alleen met betrouwbare cijfers kunnen organisaties beter beleid gaan ontwikkelen. Alleen dan ontstaat er bewustzijn bij zowel producenten als consumenten, kunnen bedrijven gericht doelen stellen en nastreven, en kunnen consumenten hun gedrag corrigeren en gefundeerde keuzes maken.
Kostprijs CO2
De volgende, moeilijkere stap is het bepalen van de kostprijs van de emissie. Om een indruk te geven: schattingen van de kosten van de schade door CO2-uitstoot lopen uiteen van €15 tot €350 per ton CO2. Stel dat een ton CO2-uitstoot €50 zou kosten. Dan zou een uitstoot van 10 miljoen ton CO2 — de uitstoot van enkele grote ondernemingen in Nederland — een maatschappelijke kostenpost van ruim €500 miljoen veroorzaken.
‘Kosten moeten worden doorberekend aan de klant, zodat de vervuiler betaalt’
Deze kostprijs moet standaard voor alles worden uitgerekend. Die kosten moeten vervolgens, al dan niet wettelijk verplicht, worden doorberekend aan de klant, zodat de vervuiler daadwerkelijk betaalt. Dit leidt tot lastige vragen als: Wat doen de ondernemingen met het geld dat zij ontvangen voor de doorberekening van deze kosten? Wie gaat dit geld inzetten voor het ongedaan maken van de gevolgen voor het klimaat? Is het doorberekenen van de kosten geen vrijbrief om dan maar gewoon te vervuilen, zolang het wordt betaald? En wat hebben we eraan als we dit alleen in Nederland of Europa doen, terwijl elders ook vervuiling optreedt? Goede vragen, maar niets doen is geen optie, zeker niet met de heldere deadlines in het Parijsakkoord.
Systematische registratie
Een eerste grote stap is dus de zorgvuldige, systematische registratie van CO2-uitstoot in ondernemingen, zodat hun aandeel in de klimaatimpact zichtbaar wordt gemaakt. Inzicht in tonnen CO2 en het liefst ook in de euro’s die hiermee gemoeid zijn. Deze informatie dient zo te worden gepresenteerd, dat duidelijk is wat de doelen van de onderneming zijn, hoe ze zijn gerealiseerd en wat de ambitie is voor de komende jaren.
In de jaarverslagen van sommige Nederlandse bedrijven worden zulke becijferingen al gemaakt. Maar deze systematiek moet verder verbeterd worden, zeker bij de kleinere ondernemingen. Dat is niet alleen een zaak voor operationele managers, maar vooral ook voor financiële professionals zoals accountants, controllers en financieel directeuren. Zij beschikken over kennis en kunde bij het verzamelen en analyseren van gegevens.
Zij kunnen degelijke informatie leveren waarmee bedrijven en consumenten keuzes kunnen maken — keuzes waarbij ze serieus rekening houden met de consequenties voor de toekomst.